Güneydoğu Anadolu Bölgesi, 2024 yılının ilk yedi ayında en fazla ihracat gerçekleştirdiği sektörde önemli bir başarı elde etti. Hububat, bakliyat, yağlı tohumlar ve mamullerinde toplam ihracat 1,9 milyar dolara ulaştı. Bölgenin ayçiçek yağı ihracatı ise dikkat çekici bir şekilde 294 milyon dolara yükseldi. Bu durum, Güneydoğu Anadolu’nun tarım ve gıda sektörlerindeki güçlü performansını ve uluslararası ticaret başarısını gözler önüne seriyor.
Hububat ve Ayçiçek Yağı İhracatı
Bu dönemde, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin hububat ihracatı 2,5 milyon tonu aşarken, makarna ihracatı 586 bin ton ve ayçiçek yağı ihracatı 247 bin ton olarak gerçekleşti. Türkiye’nin toplam makarna ihracatının %62,9’u ve ayçiçek yağı ihracatının %55,7’si bu bölgeden sağlandı. Ayçiçek yağı ihracatında ise Cibuti, Irak ve ABD öne çıkan pazarlar arasında yer aldı. Bu başarı, bölgenin tarım ürünleri ve gıda sektöründeki güçlü konumunu pekiştiriyor.
Cumhurbaşkanlığı Kararı ve Sektörel Görüşler
Cumhurbaşkanlığı Kararı ile 1 Ocak-30 Nisan 2025 tarihleri arasında düşük gümrük vergisiyle ayçiçeği tohumu ithalatı için tarife kontenjanı açılması, sektörde önemli bir değişiklik getirdi. Güneydoğu Anadolu Hububat Bakliyat Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Başkanı Celal Kadooğlu, bu düzenlemenin sektörde asimetri ve haksız rekabet yaratabileceği konusunda endişelerini dile getirdi. Kadooğlu, tarife kontenjanının sadece ayçiçek tohumu ithalatına yönelik olmasının yeterli olmayacağını ve bu düzenlemenin rafinasyon işlemleriyle yemeklik yağ üreten firmaları da kapsayacak şekilde genişletilmesini talep ettiklerini belirtti. Aksi takdirde, ham ayçiçek yağı fiyatlarının sağlıklı bir şekilde oluşma riskinin bulunduğunu ifade etti.
Ayçiçek Yağı İmalatı ve İstihdam
Ayçiçek yağı imalatının bölge için büyük ticari öneme sahip olduğunu vurgulayan Kadooğlu, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin yılda yaklaşık 500 milyon dolar değerinde ayçiçek yağı ihraç ettiğini belirtti. Artan talep doğrultusunda ayçiçek yağı ihracatının bu yıl %15 oranında bir artış gösterdiğini ekledi. Tarife kontenjanına göre yağlık ayçiçeği ithalatında gümrük vergisinin %8, ham yağ ithalatında ise %20 olarak uygulanacağı bilgisini verdi. Özellikle Gaziantep’teki tesislerin yüksek üretim kapasiteleri ile önemli istihdam alanları yarattığını ve bölgedeki markaların uluslararası ticari bağlantılar sayesinde daha fazla tanındığını belirtti.
Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin ihracat başarısı ve ayçiçek yağı sektörü üzerindeki etkileri, bölgenin tarım ve gıda sektörlerinde ne kadar güçlü bir oyuncu olduğunu gösteriyor. Ayçiçek yağı üretiminin ve ihracatının artışı, hem bölgesel ekonomiye katkı sağlıyor hem de uluslararası ticaretin güçlenmesine yardımcı oluyor. Cumhurbaşkanlığı Kararı ve sektörel düzenlemeler, bu başarının devamlılığını sağlamak için önemli adımlar atılmasını gerektiriyor.